BÖCEK SOKMALARI İLK YARDIM ve MÜDAHALELER
Böcek sokmalarıyla oldukça sık karşılaşılır. Özellikle aynı anda bir çok böceğin sokması
durumun da ağır sonuçlar ortaya çıkabilir.
Sokmalarıyla alerjiye yol açabilen böceklerin en tanınmışları zarkanat lılar Hymenoptera takımında yer alır.
Bu böcekler başlıca üç gurup altında toplanabilir. Bal arısı ve toprak
arısı gibi çok sayıda türden oluşan arılar Apidae familyası eşek arılarını da içeren yaban
arıları Vespidae familyası ve karıncalar Farmicide familyası Böcek sokmasına en çok
bal arısı ve yakın akrabaları Apis cinsi neden olur.
Toprak arılarının Bombus cinsi zehiri bal arılarınınkine benzer. Ama daha az saldırgandırlar ve sokmaları daha az ağrıya yol açar . Eşşek arısı Vespa cinsi ve öbür yaban arılarının Vespula cinsi sokmasıçok ağrılıdır. ve öldürücü olabilir. Sokma sonucu hem aşırı duyarlılık oluşmakta, hemde çeşitli mikroplar insana bulaşa bilmektedir.
ARI SOKMASI
Arılar özellikle de bal arıları insanları en çok sokan ve en çok ölüme neden olan böceklerdir. Böcekler arasında yalnızca bal arıları soktukları yerde iğnelerini ve kese içinde zehirlerini bırakır.
Zehir başlıca sinir sistemini etkileyen, alyuvarların parçalanmasına yol açan maddeler il
ile çeşitli emzimleri ve histamini içerir. Bu maddelerin etkisiyle sokulan bölgede ağrı
duyulur, parçalanan alyuvarlar nedeniyle bir kırmızılık oluşur. Aşırı alerji tepkisi
vermeyen kişilerde tek bir sokma ağrı dışında önemli bir sorun yaratmaz.
duyarlı kişileri bu genellemenin dış yaygı da bırakmak gerekir. Ağrı , yanma, kaşıntı, ve kızarıklık gibi yere belirtiler genellikle 24 saat sonra kaybolur.
Ağır durumlarda yayğın kızarıklık, ve şişme, şok, sersemleme, kusma, karın krampları, yüksek tansiyon, kalp atımlarında hızlanma ve ateş gibi belirtiler. ortaya çıkar. Böyle bir durumda damardankalsiyum glükonat verilmesi belirtileri hafifletir. Sokmayla birlikte bakteride bulaşmışsaantibiyotik kullanmak gerekebilir. Ama enfeksiyon belirtileri sokmadan çok daha sonra ortaya çıkar.
SALDIRAN BİR ARI SÜRÜSÜ KARŞISINDA NE YAPILMALIDIR
Paniğe kapılmak yararsız olduğu gibi saldıran arı sayısını da artırabilir. Saldırıya geçen
arılar vücudun korunaklı olduğu sanılan bölgelerine, örneğin giysilerin içine bile girer.
Arıları ancak su ve duman durdurabilir. Bu nedenle en yakın suya atlamak ya da
vücudu ıslatmak yararlı olabilir.
Böceklerin sokmasına bağlı olarak gelişen alerjik tepkiler aşağıda sıralanmıştır.
Çevresi düzensiz bir şişlikle kendini belli eden ani tepkiler. Vücutta birden çok
şişkinlik ve ürtikerle kurdeşen kendini belli eden tepkiler. Vücutta çok yaygın
lezyonlar oluşturan şiddetli ve ani alerji tepkisi anafi laksi Kural olarak belirtiler
ne kadar erken ortaya çıkarsa, Hastalık o kadar ağır seyreder.
Bazen bu geç tepkilerde böbrek, karaciğer, beyin damarları ve sinir sistemi önemli ölçüde yıkıma uğrar. Ama yerel tepkilerin yanı sıra genel tepkilerin büyük bölümünün alerjik bir yanıttan mı kaynaklandığını, yoksa sokan böceğin zehrine mi bağlı olduğunu ortaya çıkacak kesin ölçütler yoktur.
Bal arısının sokması durumunda ilk yapılması gereken , yukarıda belirtildiği gibi deriye
takılı kalan iğnenin özenli bir biçimde, bağlantılı yapılarla birlikte çıkarılması dır .
Bu amaçla sokulan bölge önce bol suyla yıkanır. ardından sulandırılmış amanyokla
dezenfekte edilir. Üstündeki mikropları öldürmek için bir süre alev tutulan toplu
iğneyle sokulan yerdeki üstderi dikkatle kaldırılır.
Böylece böceğin iğnesi daha görünür bir duruma getirilir. Ardından sabunla yıkanmış ve alkolle dezenfekte edilmişbir cımbız kulllanılarak iğne deriden alınır. Batan iğne genellikle siyah renkte olduğundan kolayca görülebilir.
Yaralı bölgeye papain içeren bir merhem sürülmesi, hem olası bir enfeksiyonu önler,
hem de geride kalan az miktardaki zehirli maddeleri yok etmeye yarar.
Alerjik kişilerde sokulan yerin yukarısı sargı beziyle çok sıkmadan sarılarak bu bölgede
ki lenf akımı engellnir.
Böylece vücutta alerjik yanıt oluşturcak olası maddelerin lenf yoluyla kana karışması bir ölçüde engellenir. Ana filaksi durumunda deri altına iğneyle 1/1000'lik adrenalin
çözeltesi verilir. Ağır anafilaksi durumunda ise damardan 1/1000'lik adrenalin çözeltisi
denetimli bir biçimde verilir. hasta bu sırada gözlem altında tutulur.
Gerektiğinde aynı doz, 10 30 dakika sonra yinelenir. şoka giren hastaya hemen oksijen
verilmeli, ağır bir gırtlak ödemi, gelişirse soluk borusuna delik açılmalıdır. trake otomi
Anafilaksi ve şok durumunu geciktirici özellikle taşıyan antihistaminik ler ve kortizon
tedaviye mutlaka eklenmelidir.
Kortizon günlük 30 mg prednizon ve eşdeğerleri olarak verilir. Ağız yoluyla tedavi günlük
doz bölünerek iki kere verilir. Belirtilerin gerilediği ikinci ya da üçüncü güne değin
kortizon tedavisi sürdürülür.
Kortizon birden değil, her gün 5mg azaltılarak kesilir. Böcek sokmalarına karşı duyarlı
olan kişilerin her zaman ayakkabıyla dolaşması, sık dokunmuş giysileri kullanmaları.
açık alanlarda böcek kovucu kremleri sürmeleri gerekir.
Yanlarında taşıdıkları kimliklerini gösterir belgelerde alerjik yapılarının belirtilmsi tanıda
kolaylık sağlar.
YABAN ARISI SOKMASI
Yabanarısı sokması, arı sokmasından, biraz farklıdır. Bal arılarından farklı olarak geride iğne bırakmadıklarından tedavi aşamasında iğne çıkarma işlemleri ortadan kalkar. zehirleri arı zehrine benzemekle birlikte asetikolin de içerir. Yabanarısı sokması sonucu apseye oldukça sık rastlanır. Sokmaya oluşan şişlik daha büyük ve daha ağrılıdır. Ancak uzun zaman sonra kaybolur.
NE YAPMAK GEREKİR
Sokulan bölge el altında bulunan soğuk suyla yıkanmalıdır. Ayrıca bütün sokmalarda olduğu gibi antihistaminik ve iltihap giderici ilaçlar kullanılmalı, hastanın durumuna göre
zaman yetirmeden hekime başvurulmalıdır. Hekim tedaviye tetanos serumu ekliyecek ve
gerekli gördüğünde gelişmesi olası enfeksiyonlara karşı antibiyotik verecektir.
KARINCA SOKMASI-ISIRMASI
Karınca sokmalarında genellikle kaşıntı, kızarma, ağrı görülür ve içi sıvı dolu kesecikler
oluşur. Bazen yalnız bir kabartının ortaya çıktığı bölgede aşırı duyarlılık gelişebilir.
Karıncaların ısırıklarının ağrı verici olmasına yol açan başlıca madde formik asittir. ilkez
karınca zehrinde saplanan bu maddenin adı da karınca asidi anlamına gelen Latince
bir sözcükten üretilmiştir.
Böceklerde yaygın olarak bulunan formik asit saldırganlara karşı savunma amacıyla
kullanılır. Bir karıncanın sokması sonucu vücuda giren formik asit miktarı çok düşük
olduğundan birkaç dakika içinde genellikle bütün belirtiler kaybolur.
Ama çok sayıda karıncanın üşüşmesine bağlı olarak belirtiler ağırlaşa bilir. Bu durumda
sulandırılmış amonyak ve antihistaminikli krem oldukça yararlı bir etki yapar.
Bazı tropik bölge ve Kuzey Amerika karıncalarının sokması çok tehlikelidir. Bunlardan
ateş karıncalarının zehri bradikinin alyuvar parçalayıcı maddeler de içerir. Nefes
darlığı, kalp bölgesinde ağrı ve yüksek tansiyon gibi belirtilere yol açabilen zehir, kişiyi
komaya sokacak yada öldürecek kadar güçlüdür.
Konuk Yazar Zerrince__
Tweetle
Bizi Takip Edin
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder