23 Şubat 2015 Pazartesi

Sağlık. Böcek Sokması



BÖCEK SOKMALARI İLK YARDIM ve MÜDAHALELER

Böcek   sokmalarıyla  oldukça  sık  karşılaşılır.  Özellikle  aynı anda  bir çok   böceğin  sokması  
durumun da  ağır  sonuçlar  ortaya  çıkabilir.
Sokmalarıyla   alerjiye   yol  açabilen   böceklerin  en  tanınmışları   zarkanat lılar  Hymenoptera takımında  yer  alır.   

Bu  böcekler   başlıca  üç  gurup  altında   toplanabilir.  Bal arısı  ve  toprak  
arısı   gibi   çok  sayıda  türden  oluşan   arılar  Apidae   familyası  eşek  arılarını da  içeren  yaban
arıları   Vespidae   familyası   ve karıncalar   Farmicide   familyası   Böcek  sokmasına  en  çok  
bal   arısı   ve   yakın    akrabaları    Apis  cinsi   neden  olur.   

Toprak  arılarının Bombus  cinsi zehiri   bal  arılarınınkine  benzer. Ama  daha  az  saldırgandırlar  ve  sokmaları   daha  az  ağrıya  yol   açar .  Eşşek  arısı   Vespa  cinsi   ve   öbür  yaban  arılarının  Vespula  cinsi   sokmasıçok  ağrılıdır.   ve  öldürücü   olabilir.   Sokma   sonucu   hem  aşırı    duyarlılık   oluşmakta,  hemde çeşitli   mikroplar   insana   bulaşa bilmektedir.

ARI  SOKMASI 
Arılar   özellikle  de   bal  arıları   insanları   en  çok  sokan   ve  en çok   ölüme   neden   olan  böceklerdir.  Böcekler  arasında   yalnızca   bal  arıları    soktukları   yerde  iğnelerini   ve  kese içinde   zehirlerini   bırakır.


Bal   arısının   iğnesinde  geriye  dönük   küçük  çıkıntılar   vardır.  Olta  iğnesini   andıran  bu  yapı saplandığı   deriye   takılı    kalır.   Birkez   soktuğunda,   ölümcül    bir  yara   almak   pahasına  iğnesini   ve  bazı   iç  organlarını   koparıp   atmadan  uçamaz    Ölmek   üzere   olan   arı  uçup   giderken   geride   bıraktığı   iğne   ve   zehir   kesesi   kurbanına   zehir  akıtmaya  devam  eder.

Bu   nedenle   iğne   çıkarılırken   zehir   kesesini   sıkıştırmamaya  özen  göstermek   gerekir. 
Zehir  başlıca  sinir  sistemini    etkileyen,  alyuvarların   parçalanmasına  yol   açan  maddeler   il
ile   çeşitli    emzimleri   ve   histamini   içerir.   Bu   maddelerin   etkisiyle  sokulan  bölgede  ağrı
duyulur,   parçalanan   alyuvarlar   nedeniyle   bir   kırmızılık   oluşur.   Aşırı   alerji    tepkisi  
vermeyen  kişilerde   tek   bir  sokma   ağrı   dışında   önemli   bir  sorun   yaratmaz.


Arının  sokmasıyla  vücuda  giren   zehir  miktarı   çok  azdır. kısa  bir  sürede  ancak  500  sokmanın   insan  için   öldürücü    bir  doz   oluşturacağı    hesaplanmıştır. Doğal  olarak  aşırı 
duyarlı    kişileri   bu   genellemenin  dış yaygı da   bırakmak  gerekir.  Ağrı ,  yanma,  kaşıntı,   ve  kızarıklık   gibi  yere   belirtiler  genellikle  24  saat   sonra  kaybolur.  

Ağır  durumlarda  yayğın kızarıklık,   ve  şişme,  şok,   sersemleme,   kusma,  karın krampları,  yüksek  tansiyon,  kalp  atımlarında   hızlanma   ve ateş   gibi   belirtiler.  ortaya  çıkar.  Böyle  bir  durumda   damardankalsiyum  glükonat   verilmesi   belirtileri    hafifletir.  Sokmayla  birlikte   bakteride  bulaşmışsaantibiyotik   kullanmak   gerekebilir.  Ama  enfeksiyon  belirtileri   sokmadan   çok  daha  sonra ortaya  çıkar.

SALDIRAN  BİR  ARI  SÜRÜSÜ   KARŞISINDA   NE YAPILMALIDIR
Paniğe   kapılmak   yararsız  olduğu  gibi  saldıran  arı   sayısını  da  artırabilir. Saldırıya geçen 
arılar   vücudun   korunaklı   olduğu   sanılan   bölgelerine,  örneğin  giysilerin   içine  bile  girer.
Arıları   ancak   su   ve  duman   durdurabilir.   Bu   nedenle   en  yakın   suya  atlamak   ya  da
vücudu   ıslatmak  yararlı   olabilir. 

Böceklerin   sokmasına  bağlı  olarak   gelişen   alerjik    tepkiler  aşağıda  sıralanmıştır. 
Çevresi  düzensiz  bir  şişlikle   kendini    belli  eden   ani  tepkiler. Vücutta    birden   çok  
şişkinlik  ve   ürtikerle    kurdeşen   kendini   belli  eden   tepkiler.   Vücutta  çok  yaygın 
lezyonlar   oluşturan    şiddetli   ve  ani    alerji   tepkisi    anafi   laksi   Kural  olarak   belirtiler 
ne   kadar   erken    ortaya   çıkarsa,   Hastalık    o kadar   ağır   seyreder.  



Genelikle  ilk  saatiçinde    görülen  ölüm,   solunum   yollarındaki   alerjik  ödem  nedeniyle   tıkanmaya  ya da anafilaktik  şoka  bağlıdır.   Özellikle   yüz,  boyun   ya  da   mukozadan  sokulma sonucu  solunum   yolllarında     ödem  oluşma  olasılığı   daha  yüksektir.   Gerçek  alerjik   tepkiler eklem   ağrıları   sindirim   sistemi    bozuklukları   ve  ateş   gibi    belirtilere   yol    açar. 

Bazen   bu  geç   tepkilerde   böbrek,  karaciğer,  beyin   damarları   ve  sinir  sistemi   önemli  ölçüde    yıkıma   uğrar. Ama  yerel  tepkilerin  yanı  sıra  genel  tepkilerin büyük  bölümünün   alerjik    bir  yanıttan  mı   kaynaklandığını,  yoksa    sokan   böceğin  zehrine mi bağlı  olduğunu   ortaya   çıkacak   kesin  ölçütler   yoktur. 

Bal   arısının   sokması    durumunda   ilk  yapılması   gereken ,   yukarıda  belirtildiği  gibi  deriye 
takılı   kalan    iğnenin    özenli    bir  biçimde,   bağlantılı   yapılarla   birlikte   çıkarılması dır .
Bu  amaçla   sokulan   bölge   önce   bol  suyla    yıkanır.  ardından    sulandırılmış   amanyokla  
dezenfekte   edilir.   Üstündeki    mikropları    öldürmek  için  bir  süre    alev  tutulan    toplu 
iğneyle   sokulan  yerdeki     üstderi     dikkatle   kaldırılır.   

Böylece   böceğin  iğnesi   daha  görünür    bir  duruma    getirilir.   Ardından   sabunla    yıkanmış    ve  alkolle    dezenfekte  edilmişbir  cımbız    kulllanılarak   iğne  deriden    alınır.   Batan  iğne   genellikle    siyah  renkte  olduğundan   kolayca  görülebilir. 

Yaralı   bölgeye   papain  içeren   bir   merhem   sürülmesi,   hem  olası  bir  enfeksiyonu  önler,   
hem   de   geride  kalan    az   miktardaki     zehirli    maddeleri  yok   etmeye   yarar.
Alerjik   kişilerde  sokulan  yerin   yukarısı   sargı   beziyle   çok  sıkmadan   sarılarak  bu bölgede
ki   lenf   akımı   engellnir.  

Böylece   vücutta   alerjik    yanıt  oluşturcak  olası   maddelerin  lenf    yoluyla   kana  karışması  bir    ölçüde  engellenir.   Ana  filaksi   durumunda  deri   altına   iğneyle   1/1000'lik  adrenalin
çözeltesi   verilir.  Ağır  anafilaksi   durumunda   ise   damardan 1/1000'lik  adrenalin  çözeltisi
denetimli   bir  biçimde  verilir.     hasta  bu  sırada    gözlem   altında   tutulur. 

Gerektiğinde   aynı  doz,  10  30  dakika  sonra  yinelenir.  şoka  giren  hastaya   hemen  oksijen
verilmeli,  ağır  bir  gırtlak  ödemi,   gelişirse    soluk  borusuna  delik   açılmalıdır. trake  otomi
Anafilaksi  ve  şok   durumunu  geciktirici   özellikle   taşıyan   antihistaminik ler  ve kortizon
tedaviye  mutlaka   eklenmelidir.

Kortizon  günlük  30  mg  prednizon  ve  eşdeğerleri olarak   verilir.  Ağız  yoluyla  tedavi günlük
doz   bölünerek   iki   kere   verilir.  Belirtilerin  gerilediği   ikinci   ya  da   üçüncü   güne  değin
kortizon   tedavisi   sürdürülür. 

 Kortizon   birden  değil,   her  gün   5mg   azaltılarak  kesilir.   Böcek   sokmalarına  karşı  duyarlı
olan   kişilerin  her zaman   ayakkabıyla   dolaşması,   sık   dokunmuş  giysileri   kullanmaları. 
açık   alanlarda   böcek   kovucu    kremleri   sürmeleri   gerekir. 
Yanlarında   taşıdıkları   kimliklerini  gösterir  belgelerde  alerjik  yapılarının   belirtilmsi tanıda
kolaylık  sağlar.

YABAN  ARISI  SOKMASI 
Yabanarısı   sokması,   arı   sokmasından,   biraz  farklıdır.   Bal  arılarından  farklı   olarak  geride iğne  bırakmadıklarından  tedavi  aşamasında  iğne  çıkarma    işlemleri  ortadan  kalkar.  zehirleri arı  zehrine    benzemekle  birlikte  asetikolin  de  içerir.  Yabanarısı   sokması   sonucu  apseye oldukça  sık  rastlanır. Sokmaya  oluşan  şişlik  daha  büyük  ve  daha  ağrılıdır.  Ancak  uzun  zaman  sonra  kaybolur.  



NE YAPMAK  GEREKİR
Sokulan  bölge   el  altında  bulunan   soğuk  suyla  yıkanmalıdır.  Ayrıca  bütün  sokmalarda olduğu   gibi   antihistaminik  ve  iltihap  giderici  ilaçlar  kullanılmalı,  hastanın durumuna göre
zaman  yetirmeden   hekime   başvurulmalıdır.  Hekim  tedaviye   tetanos  serumu  ekliyecek  ve 
gerekli    gördüğünde  gelişmesi   olası   enfeksiyonlara   karşı   antibiyotik   verecektir.


 

KARINCA  SOKMASI-ISIRMASI
Karınca   sokmalarında   genellikle  kaşıntı,  kızarma,  ağrı   görülür  ve içi  sıvı  dolu kesecikler 
oluşur.  Bazen    yalnız  bir  kabartının  ortaya  çıktığı   bölgede   aşırı  duyarlılık  gelişebilir.

Karıncaların  ısırıklarının  ağrı  verici  olmasına   yol  açan  başlıca   madde  formik asittir. ilkez
karınca  zehrinde   saplanan   bu  maddenin  adı da    karınca   asidi   anlamına   gelen  Latince 
bir  sözcükten   üretilmiştir.

 Böceklerde   yaygın  olarak  bulunan   formik  asit   saldırganlara   karşı   savunma  amacıyla
kullanılır.  Bir  karıncanın  sokması    sonucu   vücuda  giren    formik   asit  miktarı  çok  düşük
olduğundan   birkaç  dakika  içinde  genellikle   bütün  belirtiler  kaybolur. 

Ama  çok  sayıda  karıncanın   üşüşmesine   bağlı  olarak  belirtiler  ağırlaşa bilir.  Bu  durumda
sulandırılmış   amonyak   ve  antihistaminikli   krem  oldukça    yararlı   bir  etki   yapar.

Bazı  tropik  bölge  ve  Kuzey   Amerika   karıncalarının    sokması   çok   tehlikelidir.   Bunlardan
ateş   karıncalarının    zehri    bradikinin   alyuvar   parçalayıcı    maddeler   de  içerir.  Nefes
darlığı,  kalp  bölgesinde   ağrı    ve  yüksek   tansiyon  gibi   belirtilere  yol  açabilen  zehir, kişiyi
komaya   sokacak    yada  öldürecek     kadar  güçlüdür.


Konuk Yazar Zerrince__




Share
Bizi Takip Edin

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

KATEGORİLER (Konulu)








.