27 Ekim 2014 Pazartesi

Yararlı Bitkiler - 03



YARARLI ve ŞİFALI BİTKİLER

Ağaç Kabuklarından Gübre elde edilmesi

Ağaç kabukları, özel haline işlemlerden geçirilerek gübre dönüştürülür. Küçük parçalara ayrılan kabukların üzerine amonyak, üre, nitrik asit gibi maddeler katılarak çürümesi çabuklaştırılır. Böylece ağaç kabukları gübre özelliği kazanır.

Kasnak Meşesi Odunu

Kasnak meşesinden elde edilir. Kolay işlenmesi nedeniyle ekonomik değeri çok yüksektir. Gövdesi içindeki yıl halkaları birbirine çok yakın olduğundan kaplamacılıkta ve parke yapımında kullanılır. Alkollü içkilerin 25 – 30 m boya ve 160 cm çapa ulaşabilen, ülkemize özgü, bir ağaç olan saklandığı fıçılar ve yapılarda kullanılan tahtalar da ondan elde edilir

Ligsin

Odunun en önemli moleküler bileşenidir. Doğal yapıştırıcı da denir. Suyu sevmediğinden, odunun su almasını engeller, sert olmasını sağlar. Pek çok alanda kullanılır. Örneğin, asfaltın çatlamamasını sağlar. Odun boyası ve sabun üretiminde ve yangın köpüğü üretiminde sabitleyici olarak kullanılır. Seramik üretiminde kilin tutuculuğunu azaltan katkı maddesidir. Böcek öldürücü ilaçların üretiminde de kullanılır.



Keçiboynuzu

Keçiboynuzu ağacının olgun meyveleridir. 10 – 20 cm uzunluğundaki, yassı, esmer renkli bu meyvelerden pekmez yapılır. Ayrıca, mayalama yoluyla bileşiminde bulunan şekerlerden protein elde edilir. Bazı ilaçların yapımında ve pastacılıkta da kullanılır. Tohumlarından düğme ve oje yapılır.


Meyan Kökü

Tatlı meyan bitkisinin köküdür. Eczacılıkta kullanılmasının yanı sıra yoğun tatlı lezzeti nedeniyle şekerleme ve bazı gıda ürünlerini tatlandırıcı olarak kullanılır. Kaynatılıp suyunun uçurulmasından sonra elde edilen ürüne de “meyan balı” denir. Bu ürün, özellikle güneydoğu illerimizde yapılan meyan


Titrek Kavak Odunu

Odunu yumuşak olur ve kolayca soyulur. Eğilme direnci yüksektir. Kimyasal maddeleri emme özelliği vardır. Yandığında is çıkarmaz. Bu gibi özellikleri nedeniyle soyma makinelerinde düzgünce soyulur. En çok kibrit çöpü yapımında kullanılır. Kâğıt üretimine de elverişli bir türdür. Ambalaj sanayinde ve kürdan yapımında da kullanılır.

Mahlep

Mahlep ağacı ya da halk arasındaki deyişle idris ağacının olgunlaşmamış meyvelerinden elde edilir. Meyvenin sert çekirdeği kırılır ve içinden çıkarılan tohumların öğütülmesiyle elde edilir. Gıda, kozmetik ve ilaç sanayinde kullanılır. Ülkemizde bazı pastane ürünlerine tat vermek üzere kullanılır.


Terebentin

Cam ağacının kabuklarında açılan yaralardan sızan reçineden elde edilir. Damıtılmasıyla “terebentin esansı” oluşur. Bu esansa “neft yağı” da denir. Renksiz ya da açık sarı bu sıvı, çok keskin kokar. Kolayca alev alır. Yağlıboya, vernik, mum, cila gibi maddeleri inceltmek ve daha yumuşak hale getirmek için kullanılır. Yapay reçine, böcek ilacı, yapay çam yağı gibi ürünlerin üretiminde, tıp / veteriner hekimliğinde kullanılır


Ararot

Tropikal bitki ormanlarında bulunan ararot bitkisinin kökünden elde edilen bir tür nişastadır. Tadı, mısır nişastasına benzer. Sosları koyulaştırmada, pastacılıkta ve çocuk mamalarının üretiminde kullanılır. Meyveli jölenin parlak ve yumuşak olmasını ya da dondurmada buz parçacıklarının oluşmamasını sağlar.


Odun Kömürü

Mangal kömürü olarak da bilinir. Üretiminde meşe, kayın, gürgen, dişbudak, karaağaç, huş gibi iyi derecede kömürleşen sert ağaçların odunları tercih edilir.  Odunlar, oksijensiz ortamda, özel yapılmış ocaklarda, yüksek sıcaklıkta kömürleştirilir. Yaklaşık olarak 100 kg odundan 20 kg kömür elde edilir. Bu kömür, kükürt içermediğinden havayı diğer kömürlere göre daha az kirletir

Sakız

Sakız ağacının dal ve gövdesinden elde edilen bir tür reçinedir. Haziran ortasında ağacın gövdesinde, dallarında ufak yaralar açılır. Bir iki saat sonra yaralardan bir sıvı sızar. Bu sıvı, taş ya da yapraklar üzerine toplanır. 2 – 3 hafta içinde katılaşan bu ürün sakızdır. Soluk sarı, kırılabilir parçalar halindedir. Özel bir kokusu ve tadı vardır, ilaç, boya, kozmetik, gıda ve içki üretiminde kullanılır.

Mantar Meşesi Mantarı

Mantar meşesi ağacının gövdesindeki kabuk üzerinde bulunan kalın mantar tabakasından elde edilir. Mayıs-haziran aylarında çizilen ağaç kabukları, ağaca zarar vermeden plakalar halinde ayrılır. Birkaç yıl bekletildikten sonra üzerindeki asalakların yok edilmesi için kaynatılır ve sıcak bir ortamda bekletilir. Sonra da şişe mantarı yapmak üzere işlenir.

Horoz Mantarı

Yumurta mantarı da denir. Genellikle çam, köknar, huş, kayın, meşe ağaçlarının altında yetişir. Yol kenarlarında da görülebilir. Doğadan toplanarak, kurutulmuş, tuzlanmış, don­durulmuş ambalajlarda satışa sunulur. Sarı renkli bu mantar taze olarak da yenir. Çok güzel bir tada ve kokuya sahiptir. Kayısı tadındadır.

Tomruk

Kabuğu soyulduktan sonra orta kısmının çapı en az 21 cm, boyu 1,5 metreden uzun olan yuvarlak oduna denir. Ağaç devrildikten sonra, gövde boyunca bütün dallar temizlenir, kabukları soyulur ve istenilen boylara bölünür. Bu işleme de “tomruklama” denir. Tomruklardan elde edilen kereste, makinelerde işlenerek pek çok sektörde kullanılır.


Yabani Kekik Yağı

Yabani kekik bitkisinin dal ve yapraklarının su buharıyla damıtılması sonucu elde edilir. Bu yağ, özellikle mikrop öldürücü ilaçların üretiminde kullanılır. Ayrıca, bronşlardaki koyu kıvamlı salgıyı sıvılaştırdığı için öksürük şuruplarının bileşimine de katılır.


Reçine

Ağaçların kabuğunda açılan yaralardan sızar. Bileşimindeki uçucu maddeler buharlaştırılır ve geriye başlangıçta yumuşak olan ve giderek katılaşan bir kütle kalır. En çok vernik, baskı mürekkebi gibi maddelerin yapımında, ilaç ve parfüm sanayiinde kullanılır. Fosilleşmiş reçineye de kehribar denir, içerisinde fosilleşmiş böcekler ve bitkiler barındırır. En sert reçinedir.

Akasya Ağacı Zamkı

Afrika, Asya ve Avustralya’da yetişen akasya cinsi ağaçlardan sızan bazı özel maddeler zamk üretiminde kullanılır. Bu zamka “Arap zamkı” denir. Sulu boyaların üretiminde bu zamktan yararlanılır. Ayrıca seramik üretiminde kullanılır. Suda çözülebilen zamkların en yaygın kullanılanıdır. Katı, toz ve sıvı olarak üç çeşidi vardır.


Şerbetçiotu Çiçekleri

Omerotu, mamaotu adlarıyla da anılır. Dişi çiçekleri bira yapımında kullanılır. Biranın acımsı tadını ve kokusunu bu otun çiçeklerinde bulunan uçucu yağlar, reçinemsi acı maddeler ve tanen verir. Çay gibi demlenip tüketilebilir. Bu çayın iştah açıcı etkisi vardır.

Kitre Zamkı 

Geven bitkisinin gövdesinde açılan yaralardan sızan (şekilde kırmızı okla gösterilen) bir tür reçinedir. 0,5 – 3 mm kalınlığında, 1 – 2 cm çapında yuvarlak plakalar ya da değişik biçimlerde parçalar halindedir. Beyaz ya da açık sarı olur. Kokusuzdur. Eczacılıkta tablet, pastil gibi ilaçların hazırlanmasında, kâğıt, dokuma ve boya sanayinde kullanılır. Ayrıca “ebru” yapımında da yararlanılır

Kestane

Kestane ağacının meyveleridir. Sert kabuklarının altında olağanüstü lezzette etli bir kısım bulunur. Şekeri, reçeli, püresi yapıldığı gibi haşlaması ya da ateş üstünde kebabı da yapılır. Çok besleyicidir. 100 gramı 194 kilokalori enerji verir.

Ada Çayı
Adaçayı bitkisinin yapraklarından çay yapılır. Yapraklar, bitkinin çiçek açma mevsiminden önce toplanır, gölgeli ve havalı bir ortamda kurutulur. Bu yapraklardan elde edilen çay nezle, grip gibi hastalıkların yol açtığı rahatsızlıkları azaltmak amacıyla içilir.

Defne Yaprağı

Defne ağacının yapraklarının doğal olarak kurutulmasıyla elde edilir. Kurutma işlemi, özel bir kurutma fırınında, 60 – 65 °C’de, 1,5 gün bekletilerek de yapılır. Dünya ticaretinin % 97′sini  ülkemizin karşılaması nedeniyle, önemli bir orman ürünümüzdür. Sağlık ürünlerinde ve besinlerde koku verici olarak kullanılır.

Sığla Yağı 
Belirli bir çapa ulaşmış sığla ağacının gövdesine yara açılarak elde edilir. Tazeyken kahve-sarı renktedir. Kendine özgü bir kokusu vardır. Tıp, eczacılık ve kimya sanayinde değerlendirilir. Örneğin, ilaç, parfüm ve sabun yapımında kullanılır. Uyuz ve mantar gibi cilt hastalıklarının tedavisinde yararlanılır.

Cehri

Cehri ağacına halk arasında “altın ağacı” da denir. Küre biçiminde, bezelye büyüklüğündeki meyveleri olan bu ağacın olgunlaşmamış meyvelerinin kabuğundan “cehri” adı verilen boya elde edilir. Bu boya, sarı, turuncu ve yeşil renkler verir. Halı, kilim ve kumaşlarda kullanılan bu bitkisel boya dünyada yalnızca ülkemizde üretilir.

Balmumu

Baladlarının yuvalarını yaparken kullandıkları malzemedir. 2 – 3 haftalık genç işçi arıların mum salgı bezlerince salgılanır. Salgılandığı anda beyaz renkte olur, sonra koyulaşır. Bal peteği yapımında ve kozmetik sanayinde kullanılır. Ayrıca eczacılıkta, parlatıcı, boya ve cila yapımında, kalıpçılık, dişçilik gibi alanlarda kullanılır.

Çam Fıstığı

Fıstık çamının kozalaklarının içindeki tohumlardır. Halk arasında ona “çamfıstığı” denir. Bu tohumlar, kabuğundan sıyrılıp zarları alındıktan sonra işlenir. Çok yağlıdır. Ekonomik olarak önemli bir üründür. Tıp ve parfüm sanayinde ve yemeklerde, özellikle de zeytinyağlı dolmada kullanılır.

Deri Sumağı

Somak, sumak, tekri gibi adlarla da anılır. Çalı tipinde bir ağaççığın yapraklarından elde edilir. Yapraklar, temmuz-eylül arasında toplanır. Demetler halinde, kalın tabakalar oluşturularak toprak üzerinde, güneşte kurumaya bırakılır. Sonra dövülerek ufalanır; elenip sap ve parçalarından ayrılır. Bu ürün, deri ve boya sanayinde kullanılır. Bitkinin toz haline getirilmiş meyveleri de baharat olarak kullanılır.

ZERRİNCE__




Share
Bizi Takip Edin

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

KATEGORİLER (Konulu)








.